Aad de Haas
Deze keer staat een schilderijtje met de beeltenis van Franciscus van Assisi (1181 – 1226) centraal. Het is ca 1943/44 geschilderd door de Rotterdams-Limburgse Aad de Haas. [scrol even naar onder om eerst het werk te zien]
Van Rotterdam naar Zuid-Limurg
De Haas start zijn carrière in het Rotterdam van de jaren veertig als een veelbelovend talent. Hij ontwikkelt een bijzondere, poëtische stijl. Zijn debuuttentoonstelling in 1943 is een succes, maar tegelijkertijd de reden waarom hij later dat jaar door de Duitse bezetter wordt gearresteerd. Er zijn bezwaren geuit tegen de wonderlijke verbeeldingen.
Na zijn vrijlating in 1944 vlucht De Haas naar Zuid-Limburg waar hij tot aan zijn overlijden in 1972 zal blijven wonen. Het kunstenaarschap van De Haas komt daar tot ontwikkeling in relatieve afzondering, maar tegelijkertijd wordt zijn werk ongewild onderwerp van maatschappelijke discussies – specifiek naar aanleiding van zijn schilderingen in de St. Cunibertuskerk in Walhwiller (1947-1949).
Aad de Haas voor zijn huis in het Zuid-Limburgse Ingber (met zwarte huiskat)
Vroege periode
De Franciscus van Assisi uit onze collectie is afkomstig uit de vroege periode van De Haas. In vele, vaak dicht tegen elkaar aanliggende kleurschakeringen zet hij de verf in dunne lagen over elkaar heen, waarna hij ragfijn, soms met ingekraste lijntjes, de details aangeeft. De Haas hanteert een uiterst verfijnde manier van stippelen en tamponneren. Deze ‘doezelige’ schilderswijze geeft zijn vroeg werkjes een wat mysterieus en ijl aanzien. Niet verwonderlijk dus dat kunstcritici overeenkomsten zagen met de dromerige sfeer in het werk van Matthijs Maris, Jan Mankes en Odilon Redon.
De heilige Franciscus
Franciscus van Assisi behoorde tot de favoriete heiligen van de gelovige Aad de Haas. Franciscus’ leven in het teken van zijn armoede, zijn kritiek op de materialistische leefwijze van de Kerk en zijn gevoelsmatig, in plaats van rationeel beleven van evangelische waarden, heeft De Haas zeker aangesproken.
In donkere kleuren en warme bruinen schildert hij een breekbare heilige. Zwevend, gekleed in monnikspij met kap en met een koord om het middel. De drie knopen in het koord – heel subtiel oplichtend tegen het habijt aan – herinneren aan de geloften van de orde: zuiverheid, armoede en gehoorzaamheid. Franciscus houdt in zijn handen drie vogeltjes, pluizige bolletjes zijn het geworden. Aan de onderzijde van het schilderijtje, nauwelijks waarneembaar tegen de donkere achtergrond, geeft De Haas de heilige nog een aantal kleine metgezellen mee: een slak en vlinder in dunne lijntjes in de donkere verf ingekrast, een zwarte kat en in de linkerhoek, in paarsige tonen, kijkt een fier rechtopzittende kat ons recht in de ogen. [zie de twee detailfoto’s] Het zijn allemaal referenties naar de verhalen over Franciscus als dierenvriend. Werelddierendag valt niet voor niets op zijn sterfdatum, 4 oktober.
De Haas heeft het schilderijtje opgedragen aan de franciscaner pater Wilshaus (o.f.m.).
De Belgische zanger Bart Peeters schreef een mooi liedje over Fransicus: “Ik weet weinig over bidden, mijn katholieke roots zijn weggeknabbeld door de konijnen van de Ethicologische Pragmatiek, maar toch denk ik te begrijpen wat de grote les van Sint Franciscus was.... Ik ben niet ascetisch, maar heb geen materiële verlangens, geen, ik wil alleen nog triljoenen shots liefde geven en krijgen, en ik besef dat ik ook op dat vlak nog veel moet leren.”
Aad de Haas (Rotterdam, 1920 – 1972 Heerlen)
Franciscus van Asissi 1943/44
olieverf op triplex, 56,5 x 28,5 cm (ingelijst)
verwerving: bruikleen van de orde minderbroeders franciscanen
inventarisnummer: 17453
