In Museum W zetten bezoekers AI in om naaktmodellen te tekenen
Van oud-Griekse beeldhouwkunst tot moderne fotografie; het naakte lichaam is altijd al een belangrijke inspiratiebron in de kunst geweest. Met de opkomst van AI komt daar een nieuw medium bij. Maar is AI wel geschikt voor naaktmodel tekenen? In Museum W werd volop geëxperimenteerd met de mogelijkheden. Met verrassende resultaten als gevolg.
Op kunstacademies wordt het al eeuwen gedaan: naaktmodel tekenen. Ook de huidige generatie studenten probeert de kneepjes van het vak te leren door met houtskool een model zo goed mogelijk te vatten. Ze kijken zorgvuldig welke lijnen ze zien, en wat een bepaalde pose doet met licht en schaduwen. Ondanks dat het menselijk lichaam zo ‘alledaags’ is – we kijken er dagelijks naar – is het één van de moeilijkste objecten om goed vast te leggen.
Sinds een aantal jaar zien we om ons heen steeds meer beeld dat door AI is gemaakt. Deze AI-systemen zijn getraind met ontelbaar veel bestaand beeldmateriaal, zoals foto’s en illustraties. Daarmee kunnen ze op basis van een korte instructie (een ‘prompt’) nieuwe soortgelijke beelden maken. Enkele jaren geleden leverde dat vaak nog vreemde en onvoorspelbare resultaten op. Maar beelden die uit de nieuwe generatie AI-systemen komen, zijn soms nog zelden van ‘echt’ te onderscheiden. Daarmee verandert ook het vak van beeldmakers, zoals fotografen, schilders of illustratoren. Welke rol gaat AI spelen in hun vak? Om dat te onderzoeken, organiseerde Museum W een workshop naaktmodel tekenen, maar dan met AI.
Nieuwszender L1 kwam kijken en maakte er een reportage van. Bekijk hier de video.
Naaktprompten
Een groep van 20 deelnemers verzamelt zich rondom twee naaktmodellen. Na een klassieke ronde met houtskool, verschijnen de laptops op schoot. De blikken verplaatsen zich van het model steeds meer naar de lichtgevende schermen. In klassiek naaktmodel tekenen staat het kijken centraal. De vraag is niet ‘wat zie je?’ maar ‘welke lijnen en vormen zie je?’. Bij het werken met AI komt daar een stap bij; om een AI te instrueren, moet je beschrijven wat je ziet, in woorden. Die extra laag zorgt ervoor dat je minder aan het kijken bent, en meer bezig moet zijn met taal. Het levert ook een ongemak op, als een AI moet worden bijgestuurd. Instructies als “een oudere man”, “dikkere bovenbenen” of “minder gespierd” voelen direct als een waardeoordeel.
Dat AI al snel te ‘mooie’ mensen maakt, komt ook door de manier waarop deze systemen zijn getraind. ‘Gewone’ beelden van ‘gewone’ naakte mensen zijn niet veel voorhanden. De AI-systemen die we inzetten zijn dan ook vooral getraind op pornografisch materiaal, waar het menselijk lichaam zonder kleding wel de hoofdrol speelt. Dat zorgt ervoor dat deze systemen een gekleurd beeld hebben van hoe het menselijk lichaam ‘eruit hoort te zien’. Wat ze vervolgens maken, is dus flink normatief.
De actualiteit
In de praktijk blijft het lastig om echt controle over het AI-gereedschap te krijgen. Over het algemeen zijn de gemaakte beelden heel realistisch, hoewel er ook nog wel eens extra ledematen worden gegenereerd. Maar vaak horen we ook dat de AI ‘niet goed luistert’. Hoe vaak er bijvoorbeeld ook wordt benadrukt hoe de pose precies in elkaar steekt, wordt het resultaat toch steeds anders dan de bedoeling was.
“Het maakt niet uit wat je invult als je er toch niet uitkrijgt wat je eruit wil hebben.”
Door naaktmodellen te tekenen met AI, leren we iets over AI als gereedschap voor beeldmakers. Maar het leert ons óók kijken naar ons eigen lichaam. We kijken naar onszelf door de ogen van een computersysteem. Het resultaat is herkenbaar, maar ook vervreemdend. Daar moeten we aan wennen; de komende jaren gaan we meer AI-gegenereerd beeld zien. Wat dat met onze beeldvorming over het menselijk lichaam doet, is nog de vraag. Door bijvoorbeeld filters op social media, is dat beeld in de afgelopen jaren al flink veranderd. Ook deze technologie zal een rol gaan spelen. Met workshops als deze kunnen we daar bij stilstaan en die vraag actief met elkaar blijven onderzoeken.