De Markt te Weert
Een breed panoramisch zicht op de Markt in Weert rond 1870. De gebouwen aan de westzijde van de Markt werpen grote slagschaduwen over het marktplein. De zon staat dus pal in het westen en is al flink gedaald.
Jo Habets, rijksarchivaris van Limburg, beschreef in 1892 dat de schilder Van der Drift zich in 1870 in Weert vestigde en “ook daar fraaie stadsgezichten afmaalde”. Een groot schilderij met gezicht op de Markt te Weert bevond zich toen in bezit van de familie Wagemans te Weert: “de schilderij stelt voor de parochiekerk met toren, de markt, het gesticht der broeders (pensionat St. Louis) en de korenmarkt. Het is een groot en fraai stuk.” De verblijfplaats van dit grote schilderij is nu helaas niet meer bekend. Maar het collectiestuk van de maand december is daar wellicht een voorstudie voor geweest.
Hoewel de aquarel niet is ondertekend, kan deze met redelijke zekerheid toch wel worden toegeschreven aan J. A. van der Drift. Het is in stijl goed te vergelijken met andere werken van deze schilder, met name met de vlak voor zijn vertrek naar Weert gemaakte aquarellen in Amsterdam. Bijvoorbeeld in het gebruik van zachte kleuren en de precisie van de aquareltechniek. En ook het gebruik van slagschaduwen en zachte ochtend- en avondbelichting komt in zijn werk regelmatig voor.
[Johannes van der Drift, Gezicht op de Oude Zijds Voorburgswal Amsterdam, aquarel, 1868, collectie Gemeentearchief Amsterdam]
De onbekende schilder
Johannes van der Drift, in 1808 geboren in Den Haag, volgt een opleiding bij de bekende landschapsschilder Andreas Schelfhout. Vanaf 1827 is hij op verschillende plekken werkzaam als schilder van landschappen en stadsgezichten; in Den Haag zijn dat vooral duin- en strandgezichten in de toen heersende Romantische stijl.
[Portret Johannes van der Drift door J.B. van der Hulst, zwart krijt, 1828-1862, collectie Rijksmuseum]
In 1853 verhuist hij definitief naar Roermond, waar hij al eerder logeerde bij de vader van de bekende bouwmeester Pierre Cuypers. Van der Drift werkt in Roermond en omgeving en geeft les op het pensionaat van de Ursulinen van Roermond. In 1863 verhuist hij naar Venray, waar hij zeer actief is als schilder van regionale landschappen die gretig aftrek vinden.
Vier jaar later trekt hij naar Amsterdam. Het is zijn plan om gedurende de komende 10 jaar een grote atlas van Amsterdamse stadsgezichten te maken. Hij is hard aan het werk (in het stadsarchief van Amsterdam zijn diverse aquarellen bewaard gebleven) wanneer hij in 1870 plotseling getroffen wordt door een geestesziekte. Hij wordt een tijdje verzorgd door zijn familie, maar vertrekt 21 juli 1870 naar Weert. Daar is bij de familie Wagemans in de Beekstraat onderdak geregeld. Hij woont en werkt nog 13 jaar in Weert.
In 1871 schrijft hij dat hij “onderscheidene gezichten” (op Weert) vervaardigde. Hij overlijdt, geheel vergeten door de kunstwereld, in Weert op 21 maart 1883. Zelf karakteriseerde hij zich in eigen woorden als een historieschilder, een “peintre archéologique” die met landschappen en stadsgezichten vastgelegd heeft wat eens zou vergaan.
Op speurtocht
Van links naar rechts zijn op de aquarel te identificeren: het gepleisterde, wit geschilderde pand Het Anker, magazijn voor Galanterieën en IJzerwaren, met rechts daarvan een zicht op de Korenmarkt, dat achteraan wordt afgesloten met het oude gebouw van de broeders van St. Louis, Pensionaat St. Louis. Op de Korenmarkt lopen twee geestelijken naar een pand aan de linkerkant; destijds bevond zich daar, aan de Korenmarkt 5, de pastorie van de St. Martinuskerk (de oude gevelsteen van de pastorie met het lam Gods, 1792 bevindt zich nu in de collectie van Museum W). Helemaal links achteraan, met uithangbord en felblauw dak, is het nog steeds bestaande pand van brouwerij/herberg (later hotel) De Engel herkenbaar.
Pontificaal in het midden van het beeld is de 16e eeuwse St. Martinuskerk geplaatst. Links en rechts van de toen nog korte toren zijn twee latere aanbouwsels te zien. Links het in 1652 gebouwde woonhuis van schepen Jan Wagemans, waarvan het rechterdeel in gebruik was als winkel. En rechts de stadsvleeshal, rond 1829 gebouwd door het stadsbestuur ter vervanging van de vleeshal in de kelder van het oude Raadhuis aan de Markt. In de lente/zomer van 1882 worden beide gebouwen gesloopt.
Een leuk detail: op de stoep van het woonhuis van schepen Wagemans is een meisje al knielend ijverig de deur aan het poetsen. Onder de ramen staat een zwart emmertje. [klik op onderstaande afbeelding voor vergroting]
Tot slot is rechts naast de vleeshal een ’café en billiard’ afgebeeld, het betreft het tegenwoordige pand van Bistro De Umbelder (voormalige Eetkamer het Bruine Paard).
Toegeschreven aan J.A. van der Drift (Den Haag 1808 - Weert 1883)
Markt Weert in de late middag ca 1870
aquarel, 48 x 63 cm
verwerving: langdurig bruikleen familie Ruhaak-Beeren
inventarisnummer: 17413
De originele aquarel van Van der Drift is waarschijnlijk altijd in Weert gebleven. In 1897 is hij door J. S(meets) omgezet naar een houtgravure, zie afbeelding hieronder.
